Feeds:
Antradas
Comentairos

Posts Tagged ‘Antonio Maria Mourinho’

“Las lhénguas nun son meios de representar berdades yá conhecidas, mas de çcubrir realidades antes çconhecidas.”
Wilhelm von Humboldt

Quien liu la “pruma” de la semana passada quedou a saber qu’an meados de l seclo XX la çcusson subre l mirandés cuntinaba mais acesa que nunca. Na berdade, apuis de la sue “çcubierta”, por Leite de Vasconcelos, an finales de l seclo XIX, muitos habien sido aqueilhes que ora dezien que l mirandés nun eijistie, yá nun se falaba, era pertués mal falado, nun serbie para nada… Un de ls purmeiros, an finales desse seclo, habie sido José Barboza Leão (1818-1888), médido, deputado i grande defensor d’ua ourtografie (pa l pertués) “sónica”, capaç de reproduzir na scrita ls sons de la fala. Nun admira, tamien por isso, que nun fusse capaç de ber l mal que podie benir pa la filologie se l mirandés zaparecisse!

Mas, tornando a 1945 i a las páginas de l “Mensageiro de Bragança”, damos cun la çcusson antre António M. Mourinho i outro, que un sabemos quien ye, mas qu’assina “Um doutra terra”. Ye el que nun artigo de l die 1 de Márcio, cun l título “O mito do Nordeste”, ampeça por dezir que l “mirandés ye zelasselumbradamente defendido por “Um da terra”, referindo-se, naturalmente a Mourinho. Cumo puode pertuesa essa “lhéngua” que fálan esses probres faladores ou essa frincha de tierra de l nordeste pertués?, pergunta el. Acrecenta que l mirandés nun ye mais qu’un “dialeto atrasado”, cumo atrasada ye tamien la cidade de Miranda, adonde la cebilizaçon inda nun chegou. Por isso, arremata, era melhor que Mourinho se preoucupasse an se znudar de l burel antigo i pedisse stradas, melhoramentos ourbanos, trasportes, etc.

(more…)

Read Full Post »

“Em segundo lugar direi que, que me espantou ver o Sr. Vàsconcelos lastimar que o idioma portuguez venha a substituir o tal idioma da Térra de Miranda. Não imagino que mal d’aí pósa vir à filolojia.”
José Barboza Leão, “Revista Lusitana”, 1887

Nos dies 29 i 30 de Márcio, cumo por cierto será notícia neste Jornal, tenerá lhugar an Picuote, no Centro d’Ambestigaçon Multideciplinar Terra Mater, un Ancontro Anternacional d’ambestigadores que se dedícan al studo de la lhéngua i de la cultura mirandesas. Lhembrando-me de todos eilhes, mas tamien de l papel qu’este mesmo jornal ten tenido na dibulgaçon de la lhéngua i de la cultura de la Tierra de Miranda, quiero eiqui traer alguns testos i çcussones tubidas neste mesmo trabado. Ye ua forma de lhembrar quien screbiu i de lhembrar tamien que la ciéncia se fai de çcussones, d’eideias ziguales, indas que muitas bezes mos paréçan sien sentido.

L çcusson de que quiero dar cunta dou-se n’anho de 1945, quando Miranda se purparaba para festejar ls quatrocientos anhos de cidade i un home, António Maria Mourinho, ampeçaba a dar ls purmeiros passos na defesa de la sue lhéngua i de la sue cultura. Ua lhuita que fizo an toda sue bida.

(more…)

Read Full Post »

ANTÓNIO BÁRBOLO ALVES

Fála-me para que you te conheça.
Séneca.

Este fin de semana, an Sendin, fui la Feira de ls Grazes, tamien chamada Feira de ls Burros. Datrás, quando you era garoto, este era un die de festa. Ir a Sendin, chubido an riba de l burro, cun albarda i tapete a cheirar a nuobos, era ir a ber l mundo. Pul Camino de las Rebuoltas, la giente íba-se ajuntando i alhá íbamos a saber de las nuobidades que chegában. Falába-se de muita cousa i ls mais nuobos recebiemos andicaçones de cumo era ua feira, mas tamien de cumo falar i antender ls de Sendin. Por isso, ua de las liçones era la d’antender ls sendineses i la maneira “cerrada” – cumo se dezie – d’eilhes faláren. I alhá benien, cumo siempre, las mesmas palabras.

– Tu sabes quei quier dezir “scabicar”?, perguntaba un.
– I “regagho”?, dezie outro.
– Á Maria, lieba las mulas al prado!, Ye assi que se diç an sendinés!, cumpletaba mais un.

(more…)

Read Full Post »

A epistolografia trocada entre o Professor Joaquim Rodrigues dos Santos Júnior (1901-1990) e António Mourinho (1917-1996) de 1944 a 1990, foi apresentada no passado dia 11 de setembro, no Auditório da Biblioteca Municipal de Torre de Moncorvo.

Na assistência estavam alguns netos e um bisneto do Professor Santos Júnior. Após a apresentação das 3 obras:
Correspondência de António Maria Mourinho e Joaquim Rodrigues dos Santos Júnior (1944 – 1990);
Catálogo da Correspondência de Joaquim Rodrigues dos Santos Júnior para António Maria Mourinho (1944 – 1990);
Catálogo da Correspondência de António Maria Mourinho para Joaquim Rodrigues dos Santos Júnior (1951-1990), pela autora, Olinda Santana, o neto do Professor Santos Júnior, Eng.º Fernando dos Santos Teles, recordou o convívio com o seu avó.

(more…)

Read Full Post »

ANTÓNIO BÁRBOLO ALVES

– Há alguns [dialectos locaes] de alguns logares de Tras-os-Montes, e Minho, nas rayas de Portugal, e quasi se não podem chamar portuguez, mas só os usa a gente rustica d’aquelles lugares.
Jerónimo Contador de Argote, Regras da lingua portugueza

Cumo se sabe, festeija-se a 10 de Julho l Die de la cidade de Miranda. L die relhembra la era de 1545 quando l rei D. Joan III, fizo de la Bila de Miranda ua Cidade. Todos ls anhos hai las merecidas comemoraçones, uas mais rugidas qu’outras, mas l que quiero eiqui traer hoije ye la lhembráncia i la maneira cumo, an 1945, se fazírun esses festeijos.

(more…)

Read Full Post »

OLINDA SANTANA

Os mirandeses e os investigadores da “Terra de Miranda” têm agora à sua disposição o tratamento arquivístico da documentação legada por António Maria Mourinho (1917-1996), o obreiro da oficialização da segunda língua oficial de Portugal: o mirandês, salvaguardado pela lei 7/99 de 29.1, Diário da República de 24 de Janeiro de 1999, 1 série-A, p. 574, intitulada Reconhecimento Oficial dos Direitos Linguísticos da Comunidade Mirandesa. O projeto de extensão universitária levado a cabo por uma pequena equipa de trabalho da Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro (Olinda Santana, Isabel Sequeira Martins, Ana Lúcia Costa) cumpriu os seus objetivos: a preservação, a organização e a difusão do arquivo do “erudito local” (García Lorenzana 2001: 196) da Terra de Miranda, que continuamos a fazer. Na obra Riscos de tinta, pontos de luz: papéis e imagens de António Maria Mourinho é fornecida a contextualização biográfica e histórica do acervo do “mirandês rural”, como o próprio se apodava. É aplicado o modelo sistémico, sendo facultado, igualmente, o quadro orgânico-funcional do referido arquivo. O Arquivo Pessoal de António Maria Mourinho é uma superestrutura organizacional constituída por 4 arquivos/sistemas autónomos e, simultaneamente, entelhados: um sistema arquivístico; um sistema fotográfico; um sistema sonoro e um sistema bibliográfico. O estudioso da “Terra de Miranda” teve a preocupação de arquivar o seu trilho profissional, doando aos mirandeses e investigadores “livros, apontamentos e outros papéis”, que permitem conhecer a história, a coreografia, a sonoridade, a etnografia, a língua e a cultura mirandesas, patrimónios materiais e imateriais singulares do nordeste transmontano.

(de l Arquivo Pessoal de António Maria Mourinho, 02-04-2015)

Read Full Post »

ANTÓNIO BÁRBOLO ALVES

Ls países efectibamente monolhengues son la sceçon mais que la regra… An Pertual, la sola sceçon que se puode andicar ye l mirandés ou fala de Miranda.
Miquel Siguan, La Europa de las lenguas

Apuis de las comemoraçones de ls 400 anhos de la cidade de Miranda i de l’einauguraçon de la barraige de Picuote, fui la beç de la cidade de Miranda tornar a recebir l Xefe de Stado, desta beç para einaugurar la sue barraige. Fui an 1971 i nun se sabe quei le habrá feito al çcurso que recebiu an 1959, metido i arrumado nun canudo de prata.

Fui l mesmo Francisco dos Reis Domingues que liu outra mensaige, de l’outorie de António Mourinho, agora para reclamar que la frunteira anternacional abierta subre l Douro se tchamasse D. Catarina.

Eicelência,
Cun esta yá son quatro bezes que, no mais alto lhugar de la naçon, bien querido de todos ls pertueses, benis a esta buossa cidade, para besitar la sue giente. (…)
Senhor Presidente, que Dius bos l pague an glórias i tranquelidade.
I lhebai la certeza bien clara, de que siempre, cumo an todas las horas buonas i malas de la Pátria, la lealdade de ls mirandeses cuntinuará a ser eiterna.

(more…)

Read Full Post »

ANTÓNIO BÁRBOLO ALVES

Delantre de la diferéncia lhenguística, ls homes tubírun siempre anclinaçon para se rir de l outro, cunsiderando la sue lhéngua cumo la mais guapa.
Louis-Jean Calvet, La guerre des langues

Deixamos hoije l anho de 1945 i las comemoraçones de cidade de Miranda i damos un poulo para 1959. Einauguraçon de la barraige de Picuote. Desta beç fui l Presidente de la República a besitar la Tierra de Miranda para einaugurar la Barraige. Fui la purmeira de las trés qu’habien de ser feitas an ne Douro Anternacional. Mais ua beç l mirandés serbiu de tapete i de bandeira para recebir l Xefe de Stado. Apuis de l’einauguraçon, deregiu-se para Miranda adonde, cumo se puode ler na página dieç de l Primeiro de Janeiro, de l die 20 d’Abril de 1959, s’oubiu outra beç l “dialeto mirandés”.

“Foram seguidamente apresentados cumprimentos ao sr Presidente da República sendo lida pelo sr. Francisco Reis Domingues, de Paradela, uma saudação num pergaminho em dialecto mirandês. Esta mensagem foi depois arrecadada num canudo de prata que tinha inscrita a data da visita e as armas da cidade e entregue ao almirante sr Américo Tomás.”

L mirandés nun pergamino i nun canudo de prata! Parece ua honra mui grande qu’este “dialeto” fusse lido para ser oubido pul mais alto representante de la naçon. I assi serie, se nun fusse, cumo diç la notícia, lhougo arrecadado, çquecido i folclorizado, cumo tantas outras manifestaçones de la cultura popular que l regime sujeitou. Ora las lhénguas son lhiberdade, indas que se puoda dezir que nun ténen dreitos, pois quien ls ten son las pessonas que las fálan. Neste sentido, cun la falta de lhiberdade que l regime ampunie a las pessonas, la lhéngua ye solo ua de las raleiras dessa cárcele adonde la lhiberdade staba angaiolada. Na berdade las lhénguas son einocentes. Nun hai lhénguas houmicidas, racistas nien amperialistas. L que ten habido al lhargo de la stória son Stados cun políticas lhenguísticas qu’ampónen uas lhénguas a outras, que pónen uas de fuora i ampúrran outras pa l buraco dialetal, la fóia de l “patois” ou pa la squina de la risa. Fui por eiqui que l mirandés andubo durante muito tiempo. Sien lei qu’amponisse l pertués cumo lhéngua oubrigatória, l mirandés serbie esses propósitos folclóricos que l regime ampuso i que staba çpuosto a oubir.

Mas tornemos a este testo lido, segundo l jornal, por tiu Francisco dos Reis Domingues, de Paradela. Mais conhecido por Chico Lérias, fui ua las personaiges mais ricas de la cultura popular mirandesa durante l seclo XX. Cantador, cuntador i tocador afamado, l musicólogo Michel Giacometti chamou-lo “l último jogral” i del registrou i eiditou muitas músicas, cuntas i cantigas. Mas l testo fui screbido por António Mourinho i ancóntra-se transcrito no Mensageiro de Bragança de 24.4.1959. Ye un çcurso cheno de nacionalismos i agabones al trabalho de l goberno i de l Presidente de la República. Assi i todo, acá tenemos outra beç la lhéngua mirandesa a chegar als oubidos de l Xefe de Stado que, ua beç mais, tamien nun la debe tener oubido. Ampeça i acaba assi:

Las tierras i la giente de Miranda sínten-se hunrados cumo nunca, nesta hora tan grande an que l mais Alto Xefe de la Naçon pertuesa se dignou benir até l meio de nós outros.
(…)
Nós somos de Pertual! I l’alma de ls mirandeses, cumo la sue tierra, fai parte dessa calor i dessa bida, dessa alma i dessa tierra d’acá i d’alhá de l Pertual Eiterno!

(de l Mensageiro de Bragança, 19-09-2014)

Read Full Post »

ANTÓNIO BÁRBOLO ALVES

Miranda,
Bielha abandonada,
Inda nun sós bielha,
Eiqui stamos nós…
Inda bibes i siempre rebibes
An nós, que benimos
De nuossos abós.
António Maria Mourinho, Nuossa alma i nuossa tierra

Las palabras qu’eiqui screbi subre las comemoraçones de ls 400 anhos de la cidade de Miranda traírun alguns comentairos de pessonas que ora gustórun de saber que la lhéngua mirandesa tamien stubo presente nesta fiesta, ora se lhembrórun (i me lhembrórun) qu’eilhes própios tamien alhá stubírun. Destes, nun habrá, anfeliçmente, yá muitos antre nós i muitos menos cun la memória de Tiu Jesé Francisco Fernandes. Natural de Palaçuolo ye, stou cierto, ua pessona que nun precisa d’apresentaçones, seia nas páginas deste jornal, seia pu l sou trabalho cumo falante, amante i scritor de la lhéngua mirandesa.

(more…)

Read Full Post »

ANTÓNIO BÁRBOLO ALVES

La lhéngua ye un eilemento fundamental de l’eidentidade d’un andebido i de la cultura d’un pobo.
José Carlos herrearas, Lenguas y normalización

Ambergonhado i çquecido, falado n’absedo de l nordeste pertués, l mirandés, durante grande parte de l seclo XX, nun deixou de salir a la rue an oucasiones de fiesta cumo fúrun las comemoraçones de ls 400 anhos de la cidade de Miranda. L Mensageiro de Bragança, pu la mano de Antonho Mourinho, publicou, n’ampercípio de l anho, ls purmeiros testos. Mas l mais rugido fúrun las fiestas de l 10 de Julho. Anquanto l mundo se preoucupaba cun la II Guerra Mundial i las Batalhas de l Pacífico, la Tierra de Miranda drumie l lebe suonho de l çquecimiento. Die dieç, apuis de mais un eiclipse de l sol, ampeçában ls trabalhos pa l’assinatura de l Acordo Ourtográfico Luso-Brasileiro i Miranda comemoraba ls 400 anhos de cidade. Acá benírun l Menistro de l Anterior i l Sub-Secretário de Stado de l’Assisténcia an representaçon de l Goberno. Por isso, nun será solo l jornal de Bregança a falar de Miranda i de l mirandés, tamien ls jornales nacionales, subretodo de l Porto, aprobeitando estas besitas, traírun la lhéngua mirandesa pa las sues páginas.

(more…)

Read Full Post »

Older Posts »